Gmina Raba Wyżna posiada korzystne warunki środowiskowe. Jako pozbawiona sąsiedztwa większych zakładów przemysłowych odznacza się dogodnymi warunkami czystości powietrza, a także klimatem akustycznym. Teren całej gminy jest prawnie chroniony jako obszar chronionego krajobrazu.
Typowe dla Beskidów warunki fizjograficzne – niewielkie wysokości bezwzględne i względne, jednostajność budowy geologicznej, łagodna rzeźba terenu oraz siedliska ludzkie wpłynęły na występowanie roślin i zwierząt.
W dolinach rzek, głównie Raby, zachowały się skrawki zarośli i lasów liściastych pozostałych po dawnych grądach. Lasy zaliczane są do lasów glebo- i wodochronnych. Głównymi gatunkami lasotwórczymi są: świerk, jodła, buk, a towarzyszą im modrzew, sosna, wiąz, lipa, jesion, jawor. Naturalny drzewostan z dominującą jodłą i bukiem został, głównie w XIXw, w znacznej mierze przekształcony w lite świerczyny, które obecnie rozpadają się wskutek działania silnych wiatrów, chorób i szkodników. Częściowo jednak zachowane zostały naturalne siedliska buczyny karpackiej. W warstwie runa występują rośliny chronione: widłak goździsty, paprotka zwyczajna, skrzyp olbrzymi, pierwiosnek wyniosły, zawilec gajowy, śnieżynka przebiśnieg, parzydło leśne, wilczajagoda, kopytnik pospolity, dziewięćsił bezłodygowy, częstymi krzewami są kruszyna pospolita i wawrzynek wilcze łyko .W borach świerkowych runo leśne tworzą kobierce mchów, głównie płonników, paprocie z narecznicą szerokolistną i liczne grzyby owocnikowe. Na suchych miejscach panuje borówka.
W lasach Raby Wyżnej można spotkać zwierzeta łowne: jeleń, sarna, zając, lis, kuna leśna, ptak jarząbek, jak również migrujące drapieżniki: wilki, a także wydra. Z ptaków spotyka się różne gatunki dzięciołów, myszołowy, jastrzębie, zięby, gile, kruki, bociany czarne. Wiosną las rozbrzmiewa śpiewem drobnych gatunków, jak: rudzik, strzyżyk, pokrzywka. Spacerując po lesie spotkać też można salamandrę plamistą oraz jadowitego węża: żmiję zygzakowatą, która jest często mylona z zaskrońcem.
Bogactwo roślinności widoczne jest też na łąkach, pastwiskach, zwłaszcza w okresie wiosenno-letnim. Wiosną zakwitają na nich krokusy. Latem w trawiastej runi łąki, wśród chabrów, firletek, złocieni, jaskrów i dzwonków okazale prezentują się mieczyk dachówkowaty oraz storczyki. W wilgotnych fragmentach polan rozwijają się bujne łąki ostrożeniowe, w których dominują byliny: ostrożeń łąkowy i rdest wężownik. Różnorodnością gatunkową wyróżniają się młaki kozłkowo-turzycowe, porastające podmokłe miejsca i źródliska. Najliczniejsze są turzyce, wełnianki i gatunki kozłków.
Rabiańskie ekosystemy łąkowe, pastwiskowe i polne są środowiskiem życia wielu zwierząt. Dla leśnych ssaków, jak dzik, sarna, jelenie są częstym miejscem żerowania. Licznie występujące gryzonie stanowią pokarm dla lisa, łasicy, kuny leśnej oraz ptaków: myszołowa, puszczyka, pustułki, jastrzębia. Mniejsze ptaki, jak drozdy, kwiczoł poszukują tu bezkręgowców.
Z roślinnością łąk związany jest świat owadów, reprezentowany m.in. przez liczne gatunki motyli (rusałek, perłowców, modraszek) i chrząszczy (np. kózkowatych, biegaczowatych). Fauna i flora Raby Wyżnej jest bogata, pełni funkcje ochronne oraz turystyczno-rekreacyjne.
Liczne szlaki turystyczne i ścieżki spacerowe umożliwiają mieszkańcom i turystom poznanie walorów przyrody. W Gminie Raba Wyżna znajduje się siedem grup pomników przyrody wpisanych do rejestru zabytków.